‘Is álainn an t-aitheantas é, le fírinne’

Fuair mé síol an scéil ó m’athair, fear mór scéalta é féin. Cur síos a bhí ann ar sheanduine áitiúil ó Achadh Mór, an paróiste ar fhás mé suas ann in oirthear Mhaigh Eo, ceantar a ndeachaigh an Ghaeilge i léig ann ag casadh an fichiú haois. Tháinig néaltrú i ndeireadh a shaoil ar an bhfear seo agus cé nár chualathas mórán riamh é ag labhairt Gaeilge i gcaitheamh a shaoil, is í an teanga sin amháin a tháinig uaidh sna míonna deireanacha. Thug mé an-suntas don scéal sin agus tháinig fonn orm é a fhorbairt mar shaothar ficsin de chineál éigin. Thosaigh mé ag fiafraí díom féin cé na cúiseanna a d’fhéadfadh a bheith ag duine lena gcúlra, lena dteanga dhúchais a choinneáil faoi cheilt, a dhíbirt óna n-intinn, ar feadh a saoil. Agus céard a tharlódh dá dtosódh an teanga rúnda sin ag brúchtaíl aníos iontu, mar a tharla i gcás an fhir ar inis m’athair dom faoi.