…dialann loinge mhíchruinn a choinneáil i mí Eanáir 2006. Frítheadh neamchiontach é. Ceithre mhí ina dhiaidh sin thug an stát cás den chineál céanna ina aghaidh ach fuarthas neamhchiontach arís é. Rinne sé éileamh ar chostais go gairid ina dhiaidh sin agus shocraigh an stát na costais dlí a bhain…
… ‘Tá scéalta sa chnuasach ar dheacair dearmad a dhéanamh orthu’ MÁIRÍN NIC EOIN Is minic a bhítear ag cáiseamh teirce na bprós-saothar ag mná na Gaeilge agus, dá bhrí sin, ní hiontas ar bith go bhfáilteofaí roimh ghuth úr baineann i ngort an phróis. Scéalta drámatúla a thugann léargas…
…DIALANN MO MHÁTHAR: Lánúin óg, Péarla agus Sylvester, a dteipeann ar a bpósadh, atá á gcíoradh sa saothar seo. Is í a n-iníon Éabha reachaire an scéil, ámh, í ag baint adhmaid as dialann de chuid a máthar a dtáinig sí uirthi in áiléar an tí, blianta fada théis…
…dhialann tráth a raibh sé ar cuairt sa Ghearmáin, an sliocht as Cré na Cille agus an cuntas ó Mhicheál O’Siadhail, agus iad ar fad aistrithe go Béarla agus go Gearmáinis. I dtús na leabhar luaitear foinsí na dtéacsanna agus na dtaifeadtaí. Baineann cuid acu sin le taifeadadh a rinne…
…dhialann agus é fós sna déaga gur theastaigh uaidh féin a bheith ina scríbhneoir cruthaitheach. Ba chuma cén gaisce a rinne sé mar iriseoir agus scríbhneoir anailíse - agus is iomaí éacht a rinne sé – níor leor aige iad mar gurbh é mian a chroí a bheith ina shárscríbhneoir ficsin. Ón uair…
… Beagán le cois deich mbliana ó shin chuir lucht an nuachtáin Foinse painéal moltóirí ar bun chun teacht ar liosta de na deich leabhar Gaeilge ab fhearr riamh. Chuaigh Comhar chun cainte le cuid de na moltóirí sin féachaint an mbeadh an port céanna inniu acu… 10.A CEAD AIGHNIS…
…dialann ina raibh cuntas ar a saol le Sylvester Goldsmid – an saol a chaith sí leis sular phós siad, an saol pósta a chaith siad lena chéile agus an saol a bhí ag Péarla tar éis do Sylvester imeacht le bean eile. Tháinig iníon Phéarla - Éabha - ar dhialann seo a máthar…
…dialann agus é ag taisteal thart timpeall Charna. Scríobh sé an méid seo a leanas sa dialann Dé Luain, an 14 Nollaig, 1942: ‘Is ag Seán Choilm [Mac Donncha] agus muintir Uí Éanaí atá an ceol is fearr agus is údarásaí de chuid Chonamara a tháinig i mo threo go fóill…
…dhialann féin. I mbrollach an leabhair seo scríobhann Ó Muirthile go bhfuil a chuntas ar an Camino ‘ bunaithe ar eachtraí fírinneacha i saol an údair ’. Maidir le pearsana eile a bhuail leis ‘feadh na slí’ athraíodh ‘ainmneacha agus sonraí eile ar uairibh ar mhaithe lena gcearta a chosaint’. Agus is mór…
…Dialann mo Mháthar (Cló nIar-Chonnacht) le Pádraic Breathnach gur deacair é a leagan uait ach a bhainfidh deora asat agus a leanfaidh leat i do chuimhne go ceann scaithimh. Tagann Éabha, iníon Phéarla Caomhánach ar dhialann a máthar fiche bliain i ndiadh a báis. Cuntas ar a saol le Sylvester…
…dhialann”, Anois, 20-21 Samhain 1993, 9. 2 “Tine Chnámh Lasta”, Anois, 13-14 Samhain 1993, 9. 3 “Amharclann le seoladh”, Anois, 16-17 Deireadh Fómhair 1993, 11. 4 http://www.ionadculturtha.ie/html/special_7.html 5 Liam Ó Muirthile, “‘An Crann’ (Mír as Dráma)”, Irish Pages 5.2 (An tEagrán Gaeilge), 59-69. 6 Playography…
…Dialann Bóthair amach os ard – an leabhar iomlán – dom’ pháirtí mar gur theastaigh uaim go gcloisfeadh sé ealaín na ndánta, go mblaisfeadh sé a saibhreas agus iad fuascailte ón leathanach clóite. Bhí teacht i láthair iontach aige ar an ardán agus is ag an léamh poiblí a bhí ceol binn…
…Dialann Bóthair , 1992, agus Walking Time agus dánta eile , 1999. Agus tá mianach meafarach na fíorach seo le sonrú go glé sa dán ‘Li Am ar Fhalla Mór na Síne’, ceann de na dánta is gile liom féin sa chnuasach Sanas , 2007, bíodh nach raibh bheith istigh aige sa rogha…
…dhialann le bualadh le Cumann na bPíobairí an tseachtain ina dhiaidh sin i Sráid Thomáis. Streachail sé é féin fríd scaifte mór glórach a bhí ag an chabhantar ag canadh ‘ Molly Malone’ go bhfuair sé aird fhear an leanna. D’ordaigh sé pionta Guinness. Ní raibh sin i bhfad ag teacht…
…dialann Uí Ríordáin in Anamlón Bliana (Cló Iar-Chonnacht; in eagar ag Tadhg Ó Dúshláine) a chuireann síos ar an drochshláinte: scamhóga atá lag, tinneas, fiabhras, bheith ag cur fola. An duine neamhbhuan, sobhriste agus inbhriste; an duine nach bhfuil smacht aige ar a chinniúint féin; an duine a mhaireann…
…Emily a thuiscint go maith. Scéal bríomhar, greannmhar soineanta is ea Dialann Emily Porter - An Jailtacht le Richie Conroy, an chéad saothar dátheangach de chuid Leabhair COMHAR. Scríbhneoir scripte is ea Conroy, a oibríonn ar go leor clár teilifíse agus scannán don aos óg. Is é Dialann Emily Porter - An Jailtacht…
… Deir an póstaer atá os cionn mo leapan gur idir an chéad agus an naoú lá de Bhealtaine a bhí an taispeántas le feiscint i UCD. Níl bliain luaite ar an bpóstaer - ach ní roimh 1984 a bhí ann mar gur b’in í an bhliain a cheannaigh UCD Dialanna…
…Emily McEwan (Gàidhlig) mar aon le Jonathan Morris, Sam Parker & Cathryn Charnell White (Cymraeg), mar shampla.) Mar fhocal scoir, is léir go gcabhraíonn rannpháirtíocht an phobail le méadú réimse i dtéarmaíocht LADTA+ a chur chun cinn. Gan idirghabháil ó eagraíochtaí oifigiúla, áfach, is srianta a bhíonn éifeacht, leanúnachas agus…
…Dialann Deoraí. An Náisiún Caillte Anraoi Ó Liatháin Leabhar nua Gaeilge le húdar nua ón Ghaeltacht agus an leabhar féin go maith de réir caighdeán teanga ar bith. Nach iontach an tabhartas atá faighte againn ó Chlóchomhar; Dialann Deoraí le Dónall Mac Amhlaigh. Ní iarracht ardlitríochta é an leabhar seo, ach tá sé ar na leabhair…
…Dialann Mo Mháthar (2018), ina aiste, ‘Dialann Mo Mháthar: Buaicshaothar Úrscéalaíochta Phádraig Bhreathnaigh’. Molann Ó Cróinín, mar thús, go bhfuil géarghá le leagan nua de An tÚrscéal Gaeilge (1991) le Alan Titley i bhfianaise na bhforbairtí atá déanta sa seánra ó scríobhadh é. Leagann Ó Cróinín amach fiúntas na reacaireachta…
…dhialann Réamainn atá cuid den úrscéal scríofa, cur síos ar a chuid eachtraí i mBeirlín. Nuair a ruaigtear as an nGearmáin ar ais go hÉirinn é, úsáideann beirt bhleachtairí abhus téacs na dialainne mar ábhar diancheistiúcháin. Ba mhaith leo a fháil amach cén fáth ar fhág Réamann an abairt dheireanach…
…Porter go ndéanfadh an UUP anailís ar a gcur chuige. Táthar fós ag fiafraí céard é raison d’être an UUP ó bhris an DUP orthu ach níl freagra soiléir tugtha ag an bpáirtí. In The Twilight of Unionism scrúdaíonn an t-údar Geoffrey Bell arb iad na botúin a rinne…
…dialann againn ón mbliain 1952, rud atá spéisiúil ann féin mar tá cinn againn ó na blianta 1951 (Dialann 11) agus ó 1953 (Dialann 12). Bhreac an Ríordánach Dialann 12 idir an 6 Feabhra agus 8 Aibreán 1953. Dialann í atá scáinte go maith gan mórán leathanach inti, agus tá sí tras…
…dhialann, a breacadh nach mór gach uile lá ón 1 Eanáir 1940 go dtí an 25 Bealtaine, an bhliain chéanna. Tá an chéad dialann, suas go dtí deireadh an Mhárta go háirithe, an-toirtiúil. Fad 351 leathanach lámhscríofa atá inti san iomlán. Ón gcéad leathanach, feicimid deisbhéalacht Uí Ríordáin agus…
… Dhá leabhar taobh istigh d’aon leabhar amháin atá anseo againn in Thugamar féin an samhradh linn (Coiscéim, €15) le Mícheál Ó Ruairc, file; saol scríbhneora ar an chosán chruthaitheach sa chéad chuid den leabhar agus toradh an tsaoil sin i gciseán altanna sa dara cuid den leabhar. Tugann cúl…
…ndialann na scoile, tús a chuid iriseoireachta, d’fhéadfá a rá. San Ollscoil a chuir sé suim sa rugbaí. Cúpla duine dá chuid comrádaithe a bheith gaibhte ag plé leis sin ann a spreag sin. Dá bharr fuair sé léargas ar na cora a bhain leis an spórt sin, ar na haicmí…
…dialann faoin ainm pinn ‘Lúghaidh Lámh Fada’, arbh é an t-ainm pinn céanna é a d’úsáideadh sé in Irisleabhar an Staid . Scríobh sé sa dialann sin faoi ‘salutations, moderate refreshments, and the surrepticious stowing away of a flat bottle by me’, agus faoi dheoch mhistéireach a d’óladh…
…Dialann an Scríbhneora ina léimid an ráiteas: ‘Ní mhéadaíonn an cogadh an ghlóir, ach cuireann sé le hanró.’ Agus gan amhras ba é Ivan Turgenev, údar an dráma cháiliúil: Отцы и дети/ Aithreacha agus Leanaí is mó a léirigh an déistin nimhneach a bhí aige don chogaíocht agus d’iarmhairtí…
…ndialann ón 23 Deireadh Fómhair 1641 go dtí mí Feabhra 1647, agus déanann sé tagairt dó féin ann ar an 15 Meitheamh 1643: ‘Bamur ceathrar brathar san mBrentur, Toird. O Meallan, Sagart, agus triar Brathar, clann Laochtren .i. Eogan Benedictus agus Tadg a n-anmonna.’ Sa mBréantar i dTír Eoghain…
…Dialann na hOíche: Miasniteoir’ agus ‘Brúitín’ . Tá imní na máthar le brath go láidir sna dánta seo ina dtarraingíonn an file aird ar an mearbhall agus ar an éiginnteacht a bhaineann leis an máithreachas. Úsáideann Ní Ghríofa íomhánna coitianta a bhaineann le saol an tí chun machnamh a dhéanamh ar a saol…
Is scriptscríbhneoir é Richie Conroy a oibríonn ar go leor cláracha teilifíse agus scannáin don aos óg. Tá gearrscéalta a scríobh sé foilsithe sa leabhar Saibhreas (Mentor Press). Is é Dialann Emily Porter: An Jailtacht a chéad úrscéal.
Ollamh cúnta in Fiontar agus Scoil na Gaeilge, DCU.
Fuair Pádraig Ó Liatháin a chuid oideachais ollscoile i gColáiste na Tríonóide, idir BA, M. Litt., agus PhD. Tá sealanna caite aige ag léachtóireacht agus ag múineadh i gColáiste na Tríonóide, i gColáiste Oideachais Froebel, in Ollscoil Sheárlais, Prág agus le Gaelchultúr.
Tá taighde déanta agus altanna scríofa aige ar Éamonn Mac Giolla Iasachta ar Sheán Ó Ríordáin ar Dhonncha Rua Mac Conmara agus ar Thalamh an Éisc.
Scríobh sé tráchtas dochtúireachta ar an dán eisceachtúil ón 18ú céad, Eachtra Ghiolla an Amaráin, le Donncha Rua Mac Conmara. Tá eagrán den dán ag na clódóirí i láthair na huaire don tsraith Filí a thionscain Field Day Publications, Ollscoil Notre Dame, ach a chuirfidh Cló Iar-Chonnacht amach an bhliain seo chugainn.
Iar-eagarthóir Gaeilge é ar Eighteenth Century Ireland: Iris an dá chultúr ar feadh ceithre heagrán (2012-15) agus tá sé ina bhall seachtrach d'Ionad an Léinn Éireannaigh, i Roinn an Bhéarla in Ollscoil Sheárlais, Prág.
Tá sé ag obair lena chomhghleacaí, Éadaoin Ní Mhuirceartaigh ar dhíolaim litríochta taistil sa Ghaeilge 1600-2000.
Faoi láthair tá sé ag obair ar an mhórthionscadal taighde .i. dialanna Sheáin Uí Ríordáin a thrascríobh agus a chur i gcló.
Is suim leis litríocht na Gaeilge ón 17ú haois go dtí an lá atá inniu ann, agus tá suim acadúil agus phearsanta aige in amhráin na Gaeilge idir shean-nós agus nua-chumtha.
